E-Yaklasim / Ocak: 2004 / Sayı: 6

I- GİRİŞ

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9/1. maddesi uyarınca; “Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir”.

Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 89 Seri No.lu KDV Genel Tebliği (1) ile KDV Kanunu’nun 17. maddesinin 1 no.lu fıkrasında sayılanlardan siyasi partiler sendikalar, kamu menfaatine yararlı dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, vakıflarca kurulan üniversiteler ile tarımsal amaçlı kooperatifler dışındaki kurum ve kuruluşlar, bankalar, sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmeler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşların;

1- İnşaat taahhüt işleri,

2- Temizlik hizmetleri,

3- Özel güvenlik hizmetleri,

4- Makine, teçhizat ve demirbaşlara ait bakım ve onarım hizmetleri,

5- Personele verilen yemek servisi,

6- Danışmanlık ve denetim hizmetleri, alımlarına ait bedel üzerinden hesaplanan katma değer vergisini 01.11.2003 tarihinden itibaren sorumlu sıfatıyla beyan etmek ve ödemek üzere tevkifata tabi tutulması öngörülmüştür.

Fatura veya benzeri belgesi 01.11.2003 tarihinden önce düzenlenmiş alımlara ait bedellerin bu tarihten sonra ödenmesi halinde tevkifat yapılmayacaktır(2).

II- KATMA DEĞER VERGİSİ TEVKİFATI YAPACAK KURUM VE KURULUŞLAR

1- Genel ve katma bütçeli daireler,

2- İl özel idareleri, belediyeler, köyler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,

3- Üniversiteler (Vakıf Üniversiteleri hariç),

4- Döner sermayeli kuruluşlar,

5- Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,

6- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,

7- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliğe haiz emekli ve yardım sandıkları,

8- Bankalar,

9- Sermayelerinin %51 veya daha fazlası kamuya ait işletmeler,

10- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar.

III-TEVKİFAT ORANLARI

Tebliğ’e göre iki çeşit tevkifat oranı belirlenmiştir,

a- % 50 oranında tevkifat yapılması gereken işlemler;

1- Temizlik hizmetleri,

2- Özel güvenlik hizmetleri,

3- Danışmanlık hizmetleri,

b- 1/3 oranında tevkifat yapılması gereken işlemler;

1- İnşaat taahhüt işleri,

2- Makina teçhizat ve demirbaşlara ait bakım ve onarım giderleri,

3- Personele verilen yemek servisi.

IV- FATURADA KATMA DEĞER VERGİSİNİN HESABI

Tebliğ’de belirtilen hizmetleri ifa eden mükellefler faturada önce işin hesaplanan bedeli üzerinden % 18 KDV’yi hesaplayacaklar, altına tevkif edilen vergiyi yazacaklardır, sonra hesaplanan (beyan edilecek) KDV’yi yazacaklardır. Faturaya dayanılarak kayıtlara alınacak, tevkifattan sonraki KDV olacaktır.

ÖRNEK:

(A) İnş. Ltd. Şti’nin Bayındırlık Bakanlığı’na yaptığı köprü inşaatı için 20.11.2003’te 100 milyar TL’lik hakediş düzenlenmiştir. Faturanın tanzimi aşağıdaki gibi olacaktır;

İhale makamı, (A) İnş. Ltd. Şti’ye 12 milyar KDV ödeyecek, 6 milyar TL’yi hazineye aktaracaktır (4).

(A) İnş. Ltd. Şti’nin faturaya ilişkin muhasebe kaydı şöyle olacaktır;

–––––––––––– 20.11.2003 ––––––––––––

120 ALICILAR                                            112.000.000.000

       01 Bayındırlık Bakanlığı                               

                350 YILLARA YAYGIN İNŞ. ve ONARIM

                       HAKEDİŞ BEDELLERİ (5)                                 100.000.000.000

                391 HESAPLANAN KDV                                               12.000.000.000

–––––––––––––––– / ––––––––––––––––

ÖRNEK:

(B) Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti (X) Bankası’na verdiği temizlik hizmetinden dolayı 30 Kasım 2003’te 2 Milyar TL bedelle fatura düzenlenmiştir.

Faturanın tanzimi aşağıdaki gibidir;

Banka, fatura bedeli için (B) Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti’ye 180 milyar TL KDV ödeyecek 180 Milyar TL ise sorumlu sıfatıyla (2) no.lu KDV beyannamesi ile kendi bağlı olduğu vergi dairesine beyan edip ödeyecektir.

(B) Temizlik Hizmetleri Ltd. Şti’nin faturaya ilişkin muhasebe kaydı şöyle olacaktır;

–––––––––––– 30.11.2003 ––––––––––––

120 ALICILAR                                               2.180.000.000

       01 Bankalar                    

                600 YURT İÇİ SATIŞLAR                                               2.000.000.000

                391 HESAPLANAN KDV                                                   180.000.000

–––––––––––––––– / ––––––––––––––––

V- KATMA DEĞER VERGİSİ BEYANI VE İADE

Kendilerine tevkifat yapma sorumluluğu getirilenler tevkifat kapsamında olan işlemlere ilişkin matrahları teslim ve hizmetin yapıldığı döneme ait vergi sorumluları için düzenlenmiş 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edecekler, tevkif edilen vergiler beyanname verme süresi içerisinde ödenecektir.

Beyannameler takip eden ayın 25’ine kadar (01.01.2004 tarihinden itibaren takip eden ayın 23’üne) ilgili vergi dairesine verilecektir.

Yüklenilen KDV kayıtlara geçen tevkifat sonrası KDV’den indirilir. Tahsil edilen KDV yüklenilen KDV’yi karşılamazsa farkı vergi dairesinden iade edilir.

Yukarıdaki 1. örnekteki şirketin başka hakedişinin olmadığını ve indirilecek KDV’sinin de 20 Milyar TL olduğunda şirketin KDV beyanname tahakkuk kaydı aşağıdaki gibi olacaktır;

–––––––––––– 30.11.2003 ––––––––––––

391 HESAPLANAN KDV                                      12.000.000.000

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR                       8.000.000.000

       01 Vergi Dairesinden Alacaklar

                191 İNDİRİLECEK KDV                                                           20.000.000.000

–––––––––––––––– / ––––––––––––––––

Tevkifat kapsamına alınan işlemlerle ilgili olarak yüklenilen KDV’nin indirim yoluyla giderilemeyen kısmının nakden veya mahsuben iadesi, miktarına bakılmaksızın sadece teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilecek, teminat mektupları vergi inceleme raporundan sonra çözülecektir.

İade talebinde bulunan mükelleflerin, dilekçelerine tevkifat uygulanan işlemelere ait faturaların aslına uygunluğunu belirten bir şerhin (açıklamanın) yer aldığı örneklerini veya bu faturaların dökümünü ihtiva eden bir liste ile yüklenilen vergilerin listesini de eklemeleri gerekmektedir.        

İade talebinde bulunan mükelleflerin, dilekçelerine tevkifat uygulanan işlemelere ait faturaların aslına uygunluğunu belirten bir şerhin (açıklamanın) yer aldığı örneklerini veya bu faturaların dökümünü ihtiva eden bir liste ile yüklenilen vergilerin listesini de eklemeleri gerekmektedir.

VI- SONUÇ

Ülkemizde kayıt dışılığın olduğu bir gerçeği vardır. Bir de buna naylon fatura ilave edilince kayıt dışı işlemler tamamen artmaktadır. Kayıt dışı ekonominin önlenmesi amacına yönelik olarak Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 89 Seri No.lu Tebliğ ile getirilen bazı iş veya sektörlerde naylon fatura kullanımı azalacaktır. Kayıt dışılığı önleyen bu Tebliğ’in bazı aksaklıkları da aşağıda belirtildiği gibi beraberinde getirecektir.

89 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile getirilen KDV tevkifat uygulamasında; nakden veya mahsuben iade için tutar ne olursa olsun inceleme yapılması gerekiyor.

Esasen 89 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde de daha önceki KDV iadesi uygulamalarında olduğu gibi nakden iadelerde belirtilecek belli bir limitten sonra inceleme yapılması gerekirdi, fakat bu Tebliğ ile tevkifat kapsamında yüklenilen katma değer vergisinin indirim yolu ile giderilemeyen kısmının nakden veya mahsuben iadesinde miktarına bakılmaksızın limit belirtilmemiş (5.000.000 TL iade alacağımız olsa dahi) iadenin vergi inceleme raporu veya teminat mektubu karşılığında alınacağı belirtilmiştir. Ancak, denetim elemanlarının sayısal yetersizliği nedeniyle mevcut işlemlerde dahi incelemeler yıllar sürmektedir. Dolayısıyla denetim elemanlarının iş yükü arttığı için mükelleflerde iadelerini yıllarca alamayacaklardır.

Teminat mektubu karşılığında iadesini alanlar ise vergi inceleme raporu sonucuna kadar teminat mektubu komisyonu ödemek zorunda kalacaklardır.

Bu nedenlerden dolayı tevkifat kapsamında yüklenilen katma değer vergisinin nakden ve mahsuben iadelerinde inceleme yetkisinin çıkarılacak tebliğ ile diğer KDV iadelerinde olduğu gibi Yeminli Mali Müşavirlere de verilmesi gerekir.

*               Yeminli Mali Müşavir

(1)            21.10.2003 tarih ve 25266 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)            18 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tebliğ’inde “C- KDV Kanununa göre yapılacak tevkifatlar” bölümünde belirtilmiştir.

(3)            KDV, genel oran (% 18) üzerinden hesaplanmıştır.

(4)            18 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tebliğ’inde belirtilen ”Genel Bütçeli kuruluş saymanlıklarınca, yapılacak tevkifatlar, doğrudan bütçe gelirleri hesabına gelir kaydedilecektir.

(5)            Yıllara sari olmayan inşaatlarda “600 Yurtiçi Satışlar Hesabı” “350 Yıllara Yaygın İnş. ve Onarım Hakediş Bedelleri Hesabı” yerine kullanılabilir.